Są w kryminalistyce metody, które mają tyleż przeciwników zaręczających, że to jedna wielka pomyłka, co zwolenników, święcie wierzących w ich skuteczność. Jedną z nich jest sporządzanie tzw. portretu psychologicznego przestępcy. Burges i Douglas w swoim "Crime Classification Manual" definiują profilowanie jako: "...tworzenie krótkiej, dynamicznej charakterystyki ujmującej najważniejsze cechy nieznanego sprawcy i przejawy jego zachowań..."
Idea metody opiera się na założeniu, że sposób naszego myślenia, uwarunkowania w wychowaniu, środowisko życia, a nawet dieta i nabyte choroby zostawiają ślad zapisany w sposobie, w jaki przestępca popełnia swój czyn. Początków nowoczesnego profilowania należy szukać w USA lat 50-tych i 60-tych.
Nie mam zamiaru wdawać się tutaj w dyskusję na temat skuteczności tej metody. Chce jednak przedstawić jedną z pierwszych spraw, w których portret sporządzony przez psychologa można było zastosować w praktyce i dokładnie skonfrontować z rzeczywistością.

Większość z nas ma pewnie firmy, gdzie kontakt z "kompetentnym i otwartym na potrzeby klienta" personelem doprowadził do sytualcji, że na samo wspomnienie reagujemy zgrzytaniem zębów. Jednak rzadko posuwamy się do tego, aby do takich instytucji wysyłać materialny obraz naszego niezadowolenia w postaci np. całkiem dobrze zmontowanej bomby. A taką właśnie "niespodziankę" znaleziono w listopadzie 1940 roku na parapecie okna spółki dostarczającej energię elektryczną na Manhattanie. Pracownicy firmy Consolidated Edison mogli przeczytać na załączonej do niej kartce napisaną dużymi literami dedykację: "DRANIE Z CON EDISON, TO DLA WAS" ("CON EDISON CROOKS, THIS IS FOR YOU"). Na szczęście bomby nie zdetonowano (choć była w pełni sprawna). Policja uznała to za wyraz niezadowolenia klienta lub byłego pracownika i niezbyt przejęła się śledztwem. Niestety 10 miesięcy później na 19 przecznicy znaleziono drugi taki ładunek, również nie zdetonowany. Bomba była podłożono niedaleko budynków Con Edison na Irvings Place. Sprawcy nie znaleziono. Na żadnej z bomb nie znaleziono odcisków linii papilarnych, ani innych śladów mogących posłużyć do identyfikacji pirotechnika.

1. to mężczyzna, z nielicznymi wyjątkami większość złapanych konstruktorów bomb była mężczyznami;
2. sprawca jest paranoikiem (na co wskazywała długo zachowana uraza do firmy oraz sposób wyrażania się w listach, sugerujący, iż autor uważa się za stojącego wyżej intelektualnie od innych. Także sposób pisania - staranne drukowane litery wskazywały na częstą dla paranoików obsesyjną dbałość o porządek);
3. jest czysty, schludny, paranoicznie dokładny, o czym świadczy przemyślana i wykonana dokładnie konstrukcja jego bomb;
4. w wieku 40 - 50 lat (Brussel przyjął, że skoro paranoja rozwija się długo (nawet do 10 lat), to skoro pierwszą bombę podłożono w 1930, to obecnie sprawca jest w wieku średnim);
5. wykształcony (sugerował to zasób słów używanych w listach)
6. dobrze zbudowany (badania niemieckiego psychiatry Ernsta Kretschmera wykazały, iż około 85% osób cierpiących na paranoję ma mocną, atletyczną budowę);
7. nie jest z pochodzenia nowojorczykiem (ten napisał by "Con Ed" zamiast "Con Edison" i raczej nie użył by zwrotów typu "nikczemne czyny");
8. raczej Słowianin (Środkowa Europa często używała bomb w rozwiązywaniu swoich problemów historycznych i nie tylko);
9. kawaler (litera "W" pisana jak dwa połączone "U" przypominające kobiece piersi sugerowała kłopoty z seksem);
10. mieszka ze starszą krewną;
11. nie interesują go kobiety;
12. jest religijny (większość Słowian to katolicy);
13. nie lubi krytyki i nie umie jej spokojnie przyjmować (co jest jedną z charakterystycznych cech paranoi);
14. poważnie chory, najprawdopodobniej na serce;
15. mieszka pomiędzy Connecticut, a Nowym Jorkiem (większość listów została wysłana z Westchester Country, miejscowości leżącej między Connecticut a Nowym Jorkiem);
16. pracownik Con-Ed, motyw: nagana albo zwolnienie.

"...It's a man. Paranoiac. He's middle-aged, forty to fifty years old, introvert. Well proportioned in build. He's single. A loner, perhaps living with an older female relative. He is very neat, tidy and cleanshaven. Good education, but of foreign extraction. Skilled mechanic, neat with tools. Not interested in women. He's a Slav. Religious. Might flare up violently at work when criticized. Possible motive: discharge or reprimand. Feels superior to his critics. Resentment keeps growing. His letters are posted from Westchester, and he wouldn't be stupid enough to post them from where he lives. He probably mails the letters between his home and New York City. On of the biggest concentration of Poles is in Bridgeport, Connecticut, and to get from there to New York you have to pass through Westchester. He has had a bad disease - possibly heart trouble..."

Jakby podsumowując swój opis, psychiatra dodał jeszcze: "Kiedy go złapiecie, będzie miał na sobie dwurzędowy garnitur".

Policjanci zaczęli więc przeczesywać akta spółki Con Edison, oraz przyglądać się uważnie skupisku Polaków mieszkających w Bridgewaterze.

Skomentuj artykuł na forum