strona: 1, 2

Wszystkie pytania zadawane badanemu muszą pozwalać na udzielenie odpowiedzi: "tak" lub "nie". W skrócie wyróżniamy trzy podstawowe metody badań poligraficznych:

1. test pytań krytycznych i obojętnych RIT (Relevant/Irrelevant Test), dziś już raczej mało używany polega na zadawaniu badanemu dwu rodzajów pytań: neutralnych np:. "czy nazywa się pan Jan Nowak?"oraz krytycznych np.: "czy zabił pan Jana Kowalskiego?"
2. test pytań kontrolnych CQT (Control Question Test), polegający na zadawaniu na przemian pytań krytycznych, kontrolnych oraz obojętnych. Pytania kontrolne budowane są w taki sposób aby badany odpowiedział na nie "nie", ale świadomie kłamiąc lub nie będąc pewnym czy kłamie. Dwa najbardziej popularne typy testów CQT to test Reida (RCQT) oraz Backstera. Tym razem naszego Jana Nowaka pytalibyśmy np. tak:
   - "czy nazywa się pan Jan Nowak?" (pytanie obojętne)
   - "czy świadomie ukrywa pan fakty związane z morderstwem Jana Kowalskiego?" (pytanie kontrolne)
   - "czy zabił pan Jana Kowalskiego?" (pytanie krytyczne).
3. test wiedzy winnego GKT (Guilty Knowledge Test), czasem znany jako testem wiedzy ukrytej CKT (Concaled Knowledge Test) lub testem ukrytej informacji CIT (Concaled Information Test), polega on na zadawaniu kilku pytań o zdarzeniu różniących się jednym elementem, przy czym jest to element bezpośrednio związany ze zdarzeniem, np., przypuśćmy że biedny Kowalski został zabity nożem.:
   - "czy Jan Kowalski został zabity grabiami?"
   - "czy Jan Kowalski został zabity młotkiem?"
   - "czy Jan Kowalski został zabity nożem?"

Rys. - "Zapis badania wariograficznego", Źródło: J. Widacki "Kryminalistyka"

Badania przeprowadzana są w wyizolowanym pomieszczeniu. Znajdować się w nim mogą tylko: osoba badana i ekspert prowadzący badanie. Typowe badanie składa się z dwóch faz: rozmowy przedtestowej i właściwego testu, niekiedy dochodzi jeszcze faza przesłuchania po badaniu.
Typowy test CQT ma 5 etapów:

1. formułowania pytań i omówienia ich z badanym, mający na celu upewnienie się, iż badany właściwie rozumie pytania,
2. symulacyjny test z karta lub cyfrą, pokazującego badanemu funkcjonowanie i możliwości poligrafu;
3. właściwe badanie;
4. interpretacja zapisu poligrafu;
5. omówienie wyników z badanym.

Badania poligraficzne ze względu na swa kontrowersyjność były wielokrotnie sprawdzane. Przeprowadzono szereg eksperymentów, mających na celu określenie wartości ekspertyz wariograficznych. Wyniki eksperymentu szacowały trafność badań od 60 do 98%. Zwykle było to około 80%. Błędy szacowano na 2 do 10 %. Resztę stanowiły wyniki nierozstrzygnięte.

Na wynik badania wpływają przede wszystkim:

• organizacja i metody badania,
• czas po którym zostało przeprowadzone badanie,
• warunków w jakich zostało przeprowadzone,
• osoby badanego i badającego,

W Polsce decyzją Sadu najwyższego "...badania poligraficzne mają jedynie charakter pomocniczy i nie mogą stanowić samodzielnego dowodu.." Przeprowadzane mogą być "...na wniosek stron..." i traktowane jako ekspertyza wykonywana przez biegłego. Nie może być realizowana w ramach tzw. dochodzenia w niezbędnym zakresie. Badany musi wyrazić zgodę na przeprowadzenie ekspertyzy i ma zgodnie z art. 175 § 1 k.p.k. możliwość odmówienia odpowiedzi na pytanie lub składania wyjaśnień, a tym bardziej na poddanie się badaniu za pomocą poligrafu.

strona: 1, 2
Skomentuj artykuł na forum