strona: <<poprzednia, 1, 2

H. Kołecki przyjął, że można wyróżnić kilka wariantów do pojęcia "śladu":

• Całkowite pomijanie śladu kryminalistycznego - z jednoczesnym szczegółowym omówieniem podstawowych aspektów kryminalistycznych większości rodzajów śladów ma miejsce w wielu publikacjach z zakresu techniki kryminalistycznej. W pracach tych pomija się stronę teoretyczną zagadnienia, przechodząc często od razu do problemów związanych z ujawnieniem i zabezpieczeniem śladów (...).
• Egzemplifikacyjna - enumeratywne objaśnienie śladu kryminalistycznego spotykamy w pierwszych publikacjach kryminalistycznych. Wyliczano w nich najczęściej spotykane ma miejscu przestępstwa ślady i objaśniano ich znaczenie.
• Przytaczanie określeń klasyfikująco - enumeratywnych - powstały w okresie, kiedy praktyka kryminalistyczna wykorzystywała już znaczną ilość śladów i można było wśród nich wyróżnić pewne podstawowe grupy. Ślady definiowano poprzez wyliczenie podstawowych rodzajów zmian występujących na miejscu przestępstwa (...). Rozróżnia się również "ślady sensu stricte", zaliczając do nich takie następstwa działania, które jawią się jako odbitki czy odciski na jakimś podłożu, bądź plamy lub inne drobiny materii.
• Używanie określeń syntetycznych, nawiązujących do istoty śladu, jego związku ze zdarzeniem oraz jego funkcji. Syntetyczne określenie "śladu" jest bardzo popularne zarówno w nauce, jak i praktyce kryminalistycznej. Popularność ta wynika z jednej strony z tego, iż współcześnie w dobie tak szybkiego rozwoju nauki i techniki, a także, niestety, i przestępczości - tak naprawdę śladem może być wszystko. Z drugiej strony, nieujawnienie śladów nie oznacza, że ich rzeczywiście nie było. (...). Samo miejsce zdarzenia, to wszystko, co zaszło, także jest jednym wielkim śladem. Nie ma więc zdarzenia bez śladów. Wszelkie zabiegi podejmowane w celu zatarcia śladów wywołują nowe ślady. Wszelkie te ślady należy umieć czytać.

Ślady kryminalistyczne można wykorzystywać jako materiał dowodowy oraz jako przedmiot zainteresowań do tzw. działań wykrywczych.
Głównymi funkcjami śladów kryminalistycznych, są :

• Funkcja identyfikacyjna;
• Funkcja dowodowa;
• Funkcja organizacyjna - organizowanie na podstawie analizy śladów pierwszych czynności wykrywczych;
• Funkcja rekonstrukcyjna - rodzaje śladów, ich charakter i miejsce występowania pozwala na odtworzenie - rekonstrukcję przebiegu zdarzenia;
• Funkcja wersyjna - ujawnione i zabezpieczone ślady kryminalistyczne są brane pod uwagę przy tworzeniu wersji zdarzenia oraz przy sprawdzaniu tych wersji;
• Funkcja typująca - niektóre rodzaje śladów pozwalają na wnioskowanie o cechach sprawcy, np. utykanie na jedną nogę, prawdopodobny wzrost, siła fizyczna, leworęczność;
• Funkcja weryfikacyjna;
• Funkcja rejestracyjna - wprowadzenie informacji do kartotek, registratur, zbiorów. Niektóre ślady, np. linii papilarnych, broń, łuski, wyłamane wkładki zamków, od razu po ich ujawnieniu i zabezpieczeniu podczas oględzin miejsca zdarzenia można porównać w prowadzonych kartotekach;
• Funkcja kojarząco - reaktywująca - po stwierdzeniu, ujawnieniu nowych śladów, kojarzeniu śladów zarejestrowanych podejmowanie spraw niewykrytych;
• Funkcja profilaktyczna - niektóre ślady (np. na zamkach drzwiowych) pozwalają poznać technikę działania sprawcy, co może być wykorzystywane do działań profilaktycznych, np. udoskonalenia wymienionych przykładowo zamków.

Identyfikacja śladów kryminalistycznych, czyli ustalenie tożsamości jest jedną z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych zasad logicznego myślenia. Jest to rozpowszechniona zasada poznawania obiektów świata materialnego. Identyfikując ślady kryminalistyczne należy ustalić tożsamość danego obiektu czy też jakiegoś zjawiska na podstawie jego najbardziej charakterystycznych cech.
Identyfikacja może badać zarówno okoliczności badanego zdarzenia, jak i zajmować się identyfikacją jedynie śladów danego zdarzenia. Wykorzystana jest tu zatem zasada : od ogółu do szczegółu. W szerszym znaczeniu identyfikacja stosowana jest przeważnie wtedy, gdy chodzi o zidentyfikowanie sprawcy danego zdarzenia, albo zidentyfikowanie zaistniałego zdarzenia - w sensie ustalenia jego istoty i rozpoznania. W wąskim znaczeniu natomiast identyfikacja stosowana jest przy oznaczeniu samych badań zmierzających do zidentyfikowania śladu, jak również do oznaczenia rezultatu tych badań.

Identyfikacja mówi więc o tym, jak należy nazywać dany obiekt czy zjawisko, gdzie, do jakiej klasy trzeba zakwalifikować podane zdarzenie. Badany obiekt, czy zdarzenie musi być jednak poprzednio określone przez pewną liczbę właściwości a wybrana klasa musi być elementem konkretnego podziału. Prawidłowa identyfikacja kryminalistyczna jest wtedy, gdy dokonywana jest ściśle z zasadami i przy pomocy odpowiednio dobranych metod i środków opracowanych wcześniej przez kryminalistykę. Pracując zgodnie z zasadami można więc odgraniczyć identyfikację kryminalistyczną od innych identyfikacji stosowanych w określonych naukach.
Celem identyfikacji śladów może więc być ustalenie osoby lub rzeczy, która pozostawiła dany ślad, rozpoznanie pozostawionej substancji lub też przedmiotu który pozostawił wykryty ślad, ustalenie które poszczególne części, w jaki sposób i w jakiej kolejności tworzyły wcześniej jedną konkretną całość.
Typy identyfikacji - jej odmiany, można podzielić na trzy zasadnicze grupy mówiące o co chodzi w danym badaniu identyfikacyjnym. Pierwszym takim typem jest identyfikacja osoby lub rzeczy, która konkretny ślad po sobie pozostawiła. Może to być również identyfikacja indywidualna, określająca konkretną osobę lub inny obiekt jednostkowy. Drugą odmianą jest identyfikacja substancji która ślad utworzyła. Jest to identyfikacja obiektu tworzącego ślad. Można tu też przypisać identyfikację grupową, która przyporządkowuje zabrane ślady do pewnego zbioru obiektów posiadających określone cechy grupowe. Trzecim - ostatnim typem jest identyfikacja całości (zdarzenia) na podstawie części.
Najważniejszą metodą prowadzenia tego typu badań są badania porównawcze. W badanie identyfikacyjne wchodzi zatem badanie porównawcze i oparty na nim sąd identyfikacyjny. "Podstawę sądu identyfikacyjnego może stanowić takie badanie, w którym jednym z porównywanych obiektów jest wzorzec, oraz wynikiem którego jest stwierdzenie identyczności cech grupowych lub jednostkowych nieznanych śladów i wykorzystanego wzorca." Wnioskując, taki sąd identyfikacyjny określa zgodność cech ślady dowodowego z wzorcem. Określa czy badany ślad dowodowy danego obiektu pochodzi od obiektu należącego do określonej grupy obiektów.
Nie zawsze niestety można porównać w procesie identyfikacji kryminalnej wszystkie cechy śladu i wzorca. W związku z tym, często wnioski co do tożsamości obiektów oparte zostają na prawdopodobieństwie. Prawdopodobieństwo statystyczne wykorzystuje się głównie do oceny cech charakterystycznych pobranego materiału zależnie od częstotliwości jego występowania. Wartości występowania własności wyraża się więc liczbami, które oznaczają statystyczne prawdopodobieństwo występowania poszczególnych cech wśród badanej całości. Drugim typem prawdopodobieństwa jest tzw. stopień wątpliwości, który można podzielić w kontekście logicznym i psychologicznym. Rozpoznanie ze strony logicznej jest wnioskowaniem poprzez stosowanie analogii. Na podstawie zgodności pewnych znanych cech obiektów badanych wnioskujemy o tożsamości tych obiektów. Prawdopodobieństwo psychologiczne natomiast jest określane jako stopień zaufania jakiejś osoby do pewnej tezy, albo też sądem tej osoby o prawdziwości lub zafałszowaniu oraz o stopniu ugruntowania sądów drugiej osoby.

Biorąc pod uwagę wszystkie wątpliwości które nasuwają się i wynikają bezpośrednio od pobranych materiałów dowodowych, należy przyznać, że często dosłowne "ostatnie słowo" należy do biegłego sądowego, który przez niepowtarzalność pewnych cech, a także przez wieloletnie doświadczenie zawodowe potrafi określić zarówno istotę jak i zgodność badanych śladów kryminalistycznych. Często więc w procesie decydującym czynnikiem jest wiedza biegłego i znajomość przedmiotu badań. Biegły w ramach ekspertyzy jest zdolny w sposób całkowity odczytać informacje kryjące się w dowodzie nie wprost, do ich rozpoznania i przetworzenia w procesie myślowym w taki sposób by odmienić prawdopodobieństwo statystyczne i logiczne w pewność i niepodważalność.
Ślady kryminalistyczne spełniają więc funkcje dowodową. Przez "dowód" należy uznać fakt, w domniemaniu prawdziwy, który może służyć jako podstawa wiary w istnienie lub nieistnienie drugiego faktu. Dowód ma najistotniejsze znaczenie w procesie karnym.
Termin "dowód" jest więc bezsprzecznie zarezerwowany dla jednostkowego pojęcia rzeczywistego dowodu, czyli jest końcowym rezultatem dowodzenia. Jest to wynik prawidłowo, celowo przeprowadzonego toku myślenia. Z punktu widzenia kryminalistyki można dokonać podziału na źródła dowodowe i środki dowodowe.
Źródło dowodowe jest przedmiotem wypowiedzi mającej jakieś znaczenie dowodowe, lub przedmiotem oględzin, które dostarczają wiadomości mających znaczenie dowodowe. Grupę tą możemy podzielić na osobowe źródła dowodowe, którymi są ludzie którzy w pośredni lub bezpośredni sposób dostarczają informacje o faktach dowodowych, oraz drugą grupę tworzącą rzeczowe źródła dowodowe - czyli rzecz (mogą to być przedmioty, części przedmiotów, zwierzęta, ciało ludzkie zarówno zwłoki jak w żywy człowiek) z których istnienia można czerpać wiedzę dowodową.
Środki dowodowe natomiast są to intelektualne treści - informacje, które dotyczą faktów dowodowych, zawarte w wypowiedziach osób oraz które uzyskuje się w drodze oględzin organizmów, rzeczy i miejsca zdarzenia.
Tak więc ślady, które zostały umiejętnie pobrane i zabezpieczone, są niejednokrotnie najistotniejszymi dowodami w procesie odnajdywania rozwiązań najbardziej zawikłanych zagadek kryminalistycznych.

strona: <<poprzednia, 1, 2

Skomentuj artykuł na forum